Forum Hejt Stop

Dnia 29 kwiet­nia 2016 roku odby­ło się Forum poświę­co­ne prak­ty­kom prze­ciw­dzia­ła­ją­cym mowie nie­na­wi­ści zor­ga­ni­zo­wa­ne przez koali­cję HEJT STOP. Wyda­rze­nie było kon­ty­nu­acją „Okrą­głe­go sto­łu w spra­wie zwal­cza­nia mowy nie­na­wi­ści w Inter­ne­cie” zaini­cjo­wa­ne­go przez dr. Ada­ma Bod­na­ra, Rzecz­ni­ka Praw Oby­wa­tel­skich, z jego sło­wem wstęp­nym [1] (https://www.rpo.gov.pl/pl/content/trzeba-wprowadzic-mode-na-niehejtowanie-%E2%80%93-dr-adam-bodnar-o-przeciwdzialaniu-mowie-nienawisci-w).

„Forum Hejt – reaguj!” (klik­nij, by zoba­czyć pro­gram) było oka­zją do pozna­nia naj­now­szych prak­tyk i narzę­dzi edu­ka­cyj­nych, kam­pa­nii i dzia­łań spo­łecz­nych, a tak­że wyni­ków badań doty­czą­cych sytu­acji i potrzeb­nych zmian w prze­ciw­dzia­ła­niu mowie nie­na­wi­ści, głów­nie wśród mło­dzie­ży, w Inter­ne­cie i w szko­łach. Bra­li w nim udział przed­sta­wi­cie­le licz­nych (tak­że zagra­nicz­nych) insty­tu­cji, fun­da­cji, sto­wa­rzy­szeń.

Nasze zain­te­re­so­wa­nie sku­pi­ły na sobie licz­ne przy­kła­dy aktyw­ne­go zaan­ga­żo­wa­nia uczniów, m.in. jako twór­ców aran­żo­wa­nych przez nich dzia­łań. God­ny uwa­gi jako spo­sób trak­to­wa­nia pro­ble­ma­ty­ki mowy nie­na­wi­ści był też fil­mik p. Eli­zy Gaust z Cen­trum Dia­lo­gu im. Mar­ka Edel­ma­na, w któ­rym jeden z bez­dom­nych opo­wia­da o swo­im losie, ale też o swo­im odzy­ska­nym pozy­tyw­nym nasta­wie­niu wobec ludzi i wła­sne­go życia. Naj­cie­kaw­sze inte­lek­tu­al­nie, zwłasz­cza z punk­tu widze­nia pro­ble­ma­ty­ki aksjo­lo­gicz­nej, było (prze­ka­za­ne inter­ne­to­wo) wystą­pie­nie dr. Micha­ła Rusin­ka, pre­ze­sa Fun­da­cji Wisła­wy Szym­bor­skiej. Dr Rusi­nek bar­dzo sta­now­czo prze­ciw­sta­wiał się wszel­kim for­mom fun­da­men­ta­li­zmu. Oto jeden z waż­nych frag­men­tów jego wystą­pie­nia:

[…] pamię­tam wier­szyk Erne­sta Bryl­la […]: „Jeste­śmy wresz­cie we wła­snym domu. Nie stój,nie cze­kaj. Co robić? Pomóż”. „Wspól­ny dom” to meta­fo­ra spo­łe­czeń­stwa, w któ­rym podzia­ły prze­sta­ją być waż­ne. Wła­dza nie jest już wro­giem, jest demo­kra­tycz­nie wybra­na i repre­zen­tu­ją­ca wszyst­kich oby­wa­te­li. A oby­wa­te­le, owszem, róż­nią się mię­dzy sobą, ale o tych róż­ni­cach roz­ma­wia­ją, wypra­co­wu­jąc kon­sen­sus, i zara­zem akcep­tu­jąc plu­ra­lizm. I bio­rąc wspól­nie odpo­wie­dzial­ność za kraj. Zwróć­my uwa­gę, że kon­sen­sus i i plu­ra­lizm to sło­wa, któ­re poja­wi­ły się w naszym dys­kur­sie publicz­nym dopie­ro po 1989 roku. Od nie­daw­na znów ich nie ma. – Tak czy ina­czej, język, w któ­rym zamiast anty­te­zy „my-oni” poja­wia się wspól­ne, wewnętrz­nie zróż­ni­co­wa­ne „my”, pozwa­la na czyn­ność, któ­ra nie tyl­ko jest pod­sta­wą demo­kra­cji, ale warun­kiem roz­wo­ju kul­tu­ry, dia­log. Mię­dzy wro­ga­mi, zan­ta­go­ni­zo­wa­ny­mi przez anty­te­zę, o dia­lo­gu nie może być mowy.

Prze­mó­wie­nie dr. Rusin­ka koń­czy­ły takie sło­wa: „istot­na wyda­je się edu­ka­cja. Unia Euro­pej­ska uru­cho­mi­ła nie­daw­no pro­gram „Komu­ni­ka­cja dla inte­gra­cji”. […] – Oby ten pro­jekt się powiódł, zanim się oka­że, że zapo­mnie­li­śmy, jak się roz­ma­wia”.

Po krót­kich, dyna­micz­nych wystą­pie­niach i pre­zen­ta­cjach była oka­zja do nawią­za­nia kon­tak­tów i poroz­ma­wia­nia z ich auto­ra­mi w nie­for­mal­nej atmos­fe­rze. Na koniec odby­ła się dys­ku­sja z eks­per­ta­mi z dzie­dzi­ny edu­ka­cji, kam­pa­nii spo­łecz­nych i Inter­ne­tu, w któ­rej sku­pio­no się głów­nie na pro­ble­ma­ty­ce udzia­łu pra­wa w prze­ciw­dzia­ła­niu mowie nie­na­wi­ści.

Jadwi­ga Puzy­ni­na i Bar­ba­ra Sub­ko

[1] Pro­ble­ma­ty­ka „mowy nie­na­wi­ści” rozu­mia­nej tak, jak to przed­sta­wia­no na „Forum Hejt – reaguj!” (któ­re­go pro­gram obok zamiesz­cza­my), sta­no­wi tyl­ko część prze­strze­ni zain­te­re­so­wań Zespo­łu Ety­ki Sło­wa. O bli­sko­ści i róż­ni­cach w naszych uję­ciach, zakre­sach zain­te­re­so­wań i ter­mi­no­lo­gii pisze Jadwi­ga Puzy­ni­na (przejdź do tek­stu).